ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΠΟΥΛΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ : Η ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΔΟΜΟΚΟΥ 3

Προηγούμενο 
Περί την 5ην ώραν η μάχη έφθασεν εις το οξύτερον αυτής σημείον σφοδρότητα διεσταυρούντο εκατέρωθεν τα πυρά και ολόκληρος η πεδιάς εκαίετο εκ των πυκνών κανονιοβολισμών και των αδιαλείπτων συμπυροκροτήσεων του πεζικού. Δεξιά ημών προ της Σκαρμίτσης και ιδία επί της εις Φάρσαλον αγούσης οδού, διερίνομεν μετ' ενθουσιασμού τα λαμπρά του ημετέρου πυροβολικού αποτελέσματα . Εκάστη οβίς πίπτουσα προεκάλει εις το εχθρικόν στρατόπεδον αποτόμους κινήσεις των στρατιωτών διασκορπιζομένων τήδε κακείσε.

Εις το ημέτερον πυροβολικόν του φρουρίου του Δομοκού και των περί αυτόν λόφων , απήντα αδιάκοπον το πυρ των εχθρικών τηλεβολοστοιχιών τοποθετημένων εις το δεξιόν και αριστερόν άκρον της Πετρομαγούλας ξηρού και μεμονωμένου βράχου κειμένου εις το μέσον της πεδιάδος. Ενώ δε ούτως εμάχετο το πυροβολικόν , το πεζικόν επιχειρεί αποφασιστικήν έφοδον κατά της Σκαρμίτσης και δεξιότερον ταύτης κατά των θέσεων , ας υπερήσπιζε το 11ον σύνταγμα υπό τον αντισυνταγματάρχην Βόρσαν. Κατά την ώραν ταύτην και εν τη αριστερά πτέρυγι το πυρ μαίνεται σφοδρόν και αδιάκοπον. Είχον ήδη επιχειρήσει οι Γαριβαλδινοί την έφοδον αυτών κατά του εχθρού και την δίωξιν αυτού ανά την πεδιάδα. 

Ενώ δε η μάχη ούτω διεξήγετο εν τη αριστερά πτέρυγι και κατά το δεξιώτερον ημών μέρος του κέντρου της ελληνικής παρατάξεως, αδιάκοποι ενισχύσεις ήρχοντο εις τα καθ' ημών βάλλοντα τουρκικά στρατεύματα. Ισχυρόν τμήμα πεζικού εκ μιάς ίσως ταξιαρχίας εξορμήσαν εκ της Πετρομαγούλας, όπισθεν της οποίας εφυλάσσετο από των ελληνικών οβίδων, επιχειρεί επανειλημμένας εφόδου κατά των ημετέρων θέσεων , αλλά προσεγγίζον που μεν εις απόστασιν 400 που δε 600 μέτρων αποκρούεται υπό σφοδρού και επιτυχούς πυρός.Το χωρίον των Βελησσιωτών προσβάλλεται υπό του εχθρικού πυροβολικού δια σφοδροτάτου πυρός, πλείσται δε οικίαι αυτού καταπίπτουσιν η μία μετά την άλλην ερείπια των τουρκικών οβίδων. 

Ευθύς ως έκαστον των ημετέρων προχωμάτων ήρχετο των πυρών κατά του εχθρού εδέχετο την προσβολήν του πυροβολικού αυτού , όπερ είχεν ευρεί την απόστασιν και ευστοχώτατα διηύθυνε τας βολάς του. Οι στρατιώται υπεδέχοντο τας εχθρικάς οβίδας μετά κραυγών, ύβρεων και βλασφημιών , αίτινες εντονώτεραι καθίσταντο και υπό γελώτων συνωδεύοντο , όταν η οβίς απετύγχανε του σκοπού διαλανθάνουσα ή μη εκρηγνυμένη. Χοίροι εγκαταλειφθέντες εις το χωρίον υπό των απελθόντων κατοίκων , διέσχιζον τας ρύμας αυτού δρομαίοι και μετ' απηλπισμένων κραυγών, ζητούντες καταφύγιον και προξενούντες άφατον λύπην εις τον θεατήν. Συνεχή ήσαν των στρατιωτών τα σταυροκοπήματα και αι θρησκευτικαί επικλήσεις.

-Άγια μου Παρασκευή - ήτο αύτη η εκκλησία του χωριού-βοηθησέ μας.

-Παναγία μου ...η χάρι σου είνε μεγάλη! 

-Θα μας βοηθήση η χάρι της... Δεν θα μας ξεσυνερισθή...πολλαίς ειν΄ η αμαρτίες μας.

Τοιαύται ηκούοντο φράσεις εκ δεξιών και εξ ευωνύμων μου, επρωτοστάτει δε εις αυτάς μοναχός εκ της Μονής Φανερωμένης , Κουντουριώτης ονόματι, υπηρετών ως έφεδρος , άτε μήπω υποστάς την κουράν. Και αποδεικνύετο ήδη δια μυριοστήν φοράν το έμφυτον του θρησκευτικού συναισθήματος εν τω ανθρώπω, όστις εις τας μεγαλειτέρας δυστυχίας του και τους εσχάτους των κινδύνων του,μόνην ευρίσκει καταφυγήν και ανακούφισιν εν τη επικλήσει της υπερκοσμίου δυνάμεως. 

Αίφνης , ενώ αι θρησκευτικαί επικλήσεις και οι διάλογοι εξηκολούθουν , οβίς εκραγείσαι επί του προχώματος , διασπά το στηθαίον αυτού και πέτραι μετά χωμάτων προσβάλλουσιν ημάς κατά πρόσωπον. 

-Πωπώ , μανούλα μου, λαβώθηκα! ακούεται η φωνή του εις το αριστερόν πλευρόν μου μαχομένου λοχίου Δέρβου. Αλλ' ευτυχώς ουδέν είχε πάθει σοβαρόν και εξηκολούθησε διευθύνων κανονικώς τα πυρά της διμοιρίας, εκτελούμενα ομαδόν και δια παραγγελμάτων. Αστοχώτατον ήτο το πυρ του εχθρικού πεζικού, αλλά και των ημετέρων στρατευμάτων η ευθυβολία μικρόν ωφέλησεν εκεί, διότι δεν ελήφθη πρόνοια να αποκοπώσιν εγκαίρως εκ των προ ημών αγρών εις απόστασιν 500 τουλάχιστον μέτρων οι στάχυς του σίτου , οίτινες πολλάς παρέσχον ημίν δυσχερείας περί την σκόπευσιν. Πλην τούτου ακριβώς απέναντι των θέσεων , ας υπερήσπιζε το ημέτερον τάγμα, χάνδαξ τις εν τη πεδιάδι παρέσχεν εις τον εχθρόν απροσδόκητον οχύρωμα , από του οποίου καλώς προστατευόμενος έβαλλε καθ' ημών. 

Δεξιά του ημετέρου λόχου μάχεται η η υπό τον λοχίαν Παπακωνσταντίνου διμοιρία του τετάρτου λόχου, ερρωμένως αποκρούσασα τας επανειλημμένας εφόδους του εχθρού, αριστερά δε γενναίως υπερ­άσπιζει τας θέσεις αυτού ο τρίτος λόχος. Αξιέπαι­νος υπήρξεν η διαγωγή του διοικητού του λόχου του ,του λοχαγού Μιλτιάδου Διαμαντοπούλου και του ανθυπολοχαγού της Οικονομίας και διαχειριστού εν τω τάγματι Αλεξ. Παπαδοπούλου, οίτινες με το όπλον εις χείρας εμάχοντο ως οπλίται εις την πρώτην γραμμήν, ενθαρρύνοντες τους στρατιώτας. Αλλ' ίσως χάριν της ισορροπίας, ευθύς ως η μάχη κατέστη πεισματώδης δια του εκατέρωθεν σφοδρού πυρός, ο ανθυπολοχαγός Παπαγεωργίου φεύγει αφείς το ξίφος του εντός του προχώματος !

Δύο εκ των στρατιωτών, οι Π. Μουρτζέας και Β. Καψάλης εγκατέλιπον τας τάξεις των κατά την ημέραν εκείνην.

Ο δεύτερος και ο τέταρτος λόχος δεν παρέστη ανάγκη να λάβωσιν ενεργόν μέρος εις την μάχην' εν τούτοις ο έφεδρος ανθυπολοχαγός του τετάρτου Κωνσταντίνος Στεργιόπουλος εθεάτο όρθιος όπισθεν του προχώματος ενθαρρύνων τους στρατιώτας και διασκεδάζων πάντα φόβον κινδύνου, ο δε ανθυπολο­χαγός Βλαχόπουλος μετέβη αυτοπροσώπως εις την εν τη παρυφή του χωρίου μαχομένην διμοιρίαν του, να εξακρίβωση την επάρκειαν η μη των φυσιγγίων.

Οι του ημετέρου πρώτου λόχου αξιωματικοί, υ­πολοχαγός Διαμαντόπουλος και ανθυπολοχαγός Ζα­χαρόπουλος, αφ' ης ανήλθομεν εκ της πεδιάδος εις τα προχώματα, έλαμψαν αμφότεροι δια της απου­σίας των. Εύρον στέγην ασφαλή υπό τον ναόν του χωρίου, όπου κατέφυγον, και ενόμισαν πρακτικώτερον να αφήσωσι τον λόχον μαχόμενον υπό τας ο­δηγίας δύο λοχιών και ολίγων δεκανέων εφέδρων. Τίνας και κατά πόσον έκαστον ευθύνει η πράξις αυ­τή, δύναται νά κρίνη ο αναγνώστης υπ' όψιν έχων τας εν τοις πρόσθεν καταχωρισθείσας λεπτομερείς διαταγάς και οδηγίας του τάγματος περί της θέσεως και των έργων εκάστου κατά την αναμενομένην μάχην. Εγώ βεβαιώ απλώς το γεγονός, διότι αγνοώ αν ο ελληνικός στρατός παρέστησε πολλαχού τοσούτο οικτρόν εν τη μονομερεία του θέαμα ενός λόχου μαχομένου εις την πρώτην γραμμήν ά­νευ διαταγών, άνευ οδηγιών, έχοντος δε καί διοικη­τήν και αξιωματικον, οίτινες αθέατοι και άπρακτοι στεγάζονται εν τω ναώ καθ' όλην την διάρκειαν της μάχης........

Μεταξύ της 5ης και 6ης ώρας το πυρ εφάνη μετριασθέν εκατέρωθεν, πιθανώτατα δι' έλλειψιν πυρομαχικών.

Του ημετέρου τάγματος τα φυσίγγια δεν είχον εξαντληθή , αλλ' η υπηρεσία της μεταφοράς αυτών εκ της παρά την κορυφήν του χωρίου αποθήκης εις την γραμμήν των μαχομένων, δεν υπήρξεν εν πάσι κανονική. Οι την υπηρεσίαν ταύτην εντεταλμένοι στρατιώται ησαν ολίγοι, πλην δε τούτου προφυλαττόμενοι εκ των πυρών του εχθρού, επεβράδυνον την μεταφοράν. Ούτω δύο του τρίτου λόχου στρατιώται κρατούντες κιβώτιον φυσιγγίων διευθύνοντο προς την αριστερά, ημών μαχομένην διμοιρίαν, ης είχον εξαντληθή τα φυ­σίγγια. Aι σφαίραι και αι οβίδες ήρχοντο ήδη πυκναί και αδιάκοποι, oι δε στρατιώται αφήσαντες κατά γης το κιβώτιον εκρύβησαν όπισθεν πτυχής του εδάφους, οπόθεν εξήλθον υπείκοντες εις τας φωνάς ημών και ανέλαβον το κιβώτιον. Αλλά μετά μικρόν ότε ηφανίσθησαν με­ταξύ των οικιών, αφήκαν πάλιν τούτο και εκρύβησαν, ηναγκάσθην δε να εγερθώ εκ του προχώ­ματος, να μεταβώ παρ' αυτοίς και να τους απει­λήσω δια του όπλου, ίνα εκτελέσωσι την υπηρεσία των.

Η επί μικρόν παρατηρηθείσα ύφεσις των εκα­τέρωθεν πυρών ταχέως εξέλιπε και η αγρία πάλη δεν εβράδυνε να επαναληφθεί υπό την προτέραν αυτής έντασιν.

Λυσσώδης μονομαχία πυροβολικού διεξάγεται προ της Σκαρμίτσης και του Πουρναριού, εν ω στρατεύματα πεζικού προερχόμενα εκ της όπισθεν του βράχου της Πετρομαγούλας κρύπτης, επιχειρούσιν έφοδον κατά των εκεί ελληνικών οχυρωμάτων. Και αι καθ' ημάς θέσεις δοκιμάζουσιν ήδη τας σφοδροτέρας επιθέσεις, αίτινες επιμονώτεραι υπήρξαν κατά του υπό τον Νικολαΐδην α­ριστερά ημών μαχομένου 9ου ευζωνικού τάγμα­τος, ούτινος η σημαία εκυμάτιζεν από των προ­χωμάτων του υπο του λοχαγού Λάζου διοικουμένου δευτέρου λόχου. Εις τας επανειλημμένας εφόδους του εχθρού,ανταπεκρίνοντο ευστόχως τα ομαδόν πυρά των ευζώνων, οίτινες επί τέλους εκάμφθησαν εις έν σημείον και περί την 6ην ώραν ο εχθρός εξετόπισεν αυτούς εκ μικρού αλλ' επικαίρου υψώμα­τος, οπερ και κατέλαβε.

Περί την 7ην ώραν το πυρ ήρξατο εκατέρωθεν αραιούμενον καθ' όλην την γραμμήν, έδυσε δε ο ήλιος προ μικρού όπισθεν των δια των τελευ­ταίων αυτού ακτίνων πυρακτουμένων νεφών και συνεσκόταζεν ήδη, ότε ηκούοντο οι τελευταίοι με­μονωμένοι πυροβολισμοί.

Καθ' όλην την διάρκειαν της μάχης αστοχώτατα έβαλλε τό πεζικόν των τούρκων ενώ τουναν­τίον το πυροβολικόν αυτών ενήργει μετά καταπλη­κτικής ευστοχίας, ήτις θα απέβαινεν ολεθρία εις τα ημέτερα στρατεύματα, αν εξερρήγνυντο πάσαι αι οβίδες. Εντεύθεν αναλόγως υπήρξαν ασήμαντοι αι απώλειαι των ημετέρων, οίτινες κατά τε το κέντρον και την αριστεράν πτέρυγα ετήρησαν τας θέ­σεις αυτών μέχρι της εσπέρας, ότε εκατέρωθεν εσίγησε το πυρ[1].

Μικραί υπήρξαν ένεκα τούτου και του ημετέρου τάγματος αι απώλειαι.

Εκ του πρώτου λόχου εφονεύθη ο στρατιώ­της Τομαράς, επληγώθη δε κατά την χείρα σοβαρώς ο στρατιώτης Π. Μπόφος ανήκων εις την εμήν ενωμοτίαν. Ευτυχώς η πληγή εθεραπεύθη και τελευταίον είχον επανίδει αυτόν μετά χαράς εις τας τάξεις του.
Εκ του δευτέρου λόχου εφονεύθη ο στρατιώ­της Λουκάς Δασόπουλος, επληγώθη δε ο στρατι­ώτης Κουμάντος. Εκ του 3ου λόχου εφονεύθη ο στρατιώτης Δημητρέας, επληγώθησαν δε oι στρατιώται I. Δραϊνας, Α. Φοντούλης και Χρ. Μακρής. Τέλος εκ του τετάρτου λόχου επληγώθησαν όιΙ στρατιώται I. Σίμος και Γ. Τσουτής. 

Υποσημειώσεις:

[1]  Εις τον Δομοκόν παρουσιάσθη το εσπέρας της 5ης Μαΐου το περίεργον φαινόμενον, το οποίον πολλάκις παρετηρήθη εις τινας μάχας εν τη ιστορία των πολέμων. Παρετηρήθη δηλαδή εις ωρισμένους σκληρούς αγώ­νας, ότι αμφότεροι οι αντίπαλοι εθεώρουν την μάχην απωλεσθείσαν και ή απεχώρουν αμφότεροι ή παρέμενεν εκείνος, του οποίου ο Αρχηγός ήτο προικισμένος με μεγαλυτέραν ψυχικήν αντοχήν και καρτερίαν. Το ψυχολογικόν αυτό φαινόμενον οφείλεται εις το γεγονός ότι έκαστος των αντιπά­λων βλέπει μόνον την δεινήν θέσιν και τας τρομεράς απωλείας του στρα­τού του, χωρίς να δύναται να διακρίνη και εκτίμηση την χειροτέραν ίσως κατάστασιν, εις ην ευρίσκεται ο αντίπαλος του.(Θ.Πάγκαλος :Τα απομνημονεύματά μου 1897-1947 Τόμος Α σελ 22)